قانون جدید بازنشستگی برای بیمه‌شدگان کم‌سابقه تامین اجتماعی

پس از تصویب قانون تعیین ‌تکلیف مصوب 17 مهر 1392 مجلس شورای اسلامی که دربارۀ بازنشستگی بیمه‌شدگان دارای 10 سال سابقۀ پرداخت حق‌ بیمه یا کم‌تر است، چنان‌چه بیمه‌شده‌ای بعد از 14 مهر 1390 به شصت‌سالگی رسیده باشد (۵۵ سال برای خانم‌ها) و 10 سال سابقۀ بیمه‌پردازی آ‌ن‌ها تکمیل شده باشد، برای بازنشستگی نیازی به دارا بودن حداقل ۲۰ سال سابقه ندارند و می‌توانند بازنشسته شوند. دراین‌صورت حقوق بازنشستگی این افراد (اعم از زنان و مردان) بدون رعایت مادۀ ۱۱۱ قانون محمد حاجی‌بابایی، کارشناس تأمین اجتماعی برقرار می‌شود، یعنی میزان حقوق بازنشستگی آنان الزاماً با حداقل دست‌مزد ماهانۀ هرسال افزایش نمی‌یابد. در این نوشتار ضمن پاسخ به چند سؤال در این زمینه به شرح و توضیح قانون مذکور می‌پردازیم.

قانون تعیین‌ تکلیف اشخاصی که 10 سال و کم‌تر حق ‌بیمه پرداخت کرده‌اند، شامل چه افرادی است؟

مشمولان این قانون برای ارائۀ درخواست بازنشستگی عبارت‌اند از:

الف) آن‌دسته از بیمه‌شدگان متقاضی بازنشستگی که دارای حداقل ۶۰ سال تمام سن برای مردان و ۵۵ سال تمام سن برای زنان بوده و دارای حداقل ۱۰ سال تمام سابقۀ پرداخت حق بیمه باشند.

ب) بیمه‌شدگانی که دارای حداقل ۱۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه بوده و در اجرای مقررات جاری طبق آرای کمیسیون‌های پزشکی موضوع مادۀ ۹۱ قانون تأمین اجتماعی از کارافتادۀ کلی شناخته شده، ولی حائز شرایط دریافت مستمری (به‌علت دارا نبودن شرایط مادۀ ۷۵ قانون) نشده باشند و سن متقاضیان مرد کم‌تر از 60 سال و زن کم‌تر از ۵۵ سال باشد.

نکته: چنان‌چه میزان سابقۀ افراد فوق (بندهای الف و ب) کم‌تر از 10 سال باشد، متقاضیان برقراری مستمری می‌توانند با پرداخت حق ‌بیمۀ سنوات کم‌تر از 10 سال سهم بیمه‌شده و کارفرما طبق فرمول زیر به نسبت 10 سال سابقه بازنشسته شوند.

۳۳درصد* حداقل دستمزد روزانۀ سال پرداخت* مدت کسری ۱۰سال سابقه به روز=مبلغ حق بیمۀ کسری ۱۰ سال سابقه

به‌عنوان مثال، مبلغ حق بیمه جهت کسری ۱10 سال برای هر یک سال با نرخ سال ۱۳۹۷ مبلغ  

۴۴۶۱۷۴۵۰=۳۳%*۳۷۰۴۲۳*۳۶۵ ریال است که در آن عدد ۳۷۰۴۲۳ حداقل دست‌مزد روزانۀ امسال به ریال است.

حداقل مستمری قابل‌پرداخت به متقاضیان بازنشستگی براساس سنوات پرداخت حق ‌بیمه چقدر است؟

حداقل مستمری ماهانۀ قابل پرداخت برابر است با یک‌سی‌ام سنوات پرداخت حق بیمه ضرب‌در حداقل دست‌مزد سال تقاضا. به‌عنوان مثال، فردی که امسال بخواهد با 10 سال سابقه بازنشسته شود، میزان حقوق مستمری ماهانۀ وی حداقل  ۳۷۰۴۲۳۰=۳۰÷ (۳۷۰۴۲۳*۳۰*۱۰) ریال خواهد بود. البته واضح است که  هرقدر میزان سابقۀ این‌گونه متقاضیان از ۱۰ سال بیشتر باشد، میزان مبلغ مستمری ماهانۀ آنان از مبلغ ۳۷۰۴۲۳۰ ریال بیش‌تر خواهد بود.

درصورتی‌که فرد بازنشسته‌ای که براساس قانون سنوات پرداخت حق بیمه بازنشسته شده فوت کند، میزان مستمری پرداختی به بازماندگان وی چقدر است؟

در این‌صورت بازماندگان حائز شرایط وی عیناً از مستمری زمان فوت و سایر مزایای متعلقه (عیدی و…) به نسبت سنوات پرداخت حق بیمۀ متوفی برخوردار خواهند شد. به‌عنوان مثال، میزان عیدی پرداختی به فردی که با ۱۰ سال سابقه بازنشسته شده، معادل یک‌سوم عیدی مستمری‌بگیران با حقوق کامل است.

اینجانب با ۶۱ سال سن و ۱۶ سال سابقه براساس سنوات پرداخت حق ‌بیمه، بازنشسته شدم. حال با توجه به این‌که میزان مستمری بازنشستگی بنده کم‌تر از حداقل دست‌مزد سال است آیا می‌توانم مجدداً بیمۀ خود را ادامه دهم تا با ۲۰ سال سابقه و حداقل دست‌مزد سال بازنشسته شوم؟

بله، در صورت ارائۀ درخواست بازنشستگی و دریافت مستمری، می‌توانید با انصراف کتبی از دریافت مستمری، نسبت به ادامۀ بیمه‌پردازی خود (ازجمله اشتغال‌به‌کار مجدد یا بیمه‌پردازی به‌صورت بیمه‌اختیاری یا مشاغل آزاد و…)  تا رسیدن به شرایط بازنشستگی فعلی، بازنشسته شوید.

آیا زن بیمه‌شدۀ قالی‌باف که حداقل ۵۵ سال سن و سابقۀ  ۱۰ ساله دارد که ۴ سال آن مربوط به سابقۀ بیمۀ قالی‌بافان با نرخ ۱۴درصد و ۶ سال آن سابقۀ قالی‌بافان کددار با نرخ 27 درصد است، می‌تواند براساس سنوات پرداخت حق ‌بیمه بازنشسته شود؟

بله، البته به‌شرط پرداخت مابه‌التفاوت کسری 10 سال سابقه یا کامل‌کردن سوابق بیمۀ قالی‌بافان 14 درصد خود. توضیح این‌که سوابق «قالی‌بافان عادی 14 درصد» با توجه به نرخ آن به میزان نصف سابقه با نرخ کامل محاسبه می‌شود و چنان‌چه کسی بخواهد سوابق قالی‌بافان 14 درصد خود را تکمیل کرده تا کل مدت آن (بدون نصف‌شدن) در میزان سنوات بازنشستگی محاسبه شود، برای تکمیل کردن آن باید مبلغی را به‌عنوان مابه‌التفاوت پرداخت کند که فرمول آن به شکل زیر است:

میزان مابه‌التفاوت برای تکمیل سابقۀ قالی‌بافان 14 درصد به سابقه با نرخ کامل برابر است با دو برابر مجموع حق بیمه‌های پرداختی با نرخ 14 درصد- (۵/۲۲درصد* حداقل دست‌مزد سال پرداخت تفاوت* مدت کل سابقۀ قالی‌بافان ۱۴درصد به روز)

اما محاسبات ریاضی نشان می‌دهد در این شرایط مبلغی که بابت کسری ۱۰ سال سابقه که با اولین فرمول این متن محاسبه می‌شود از مبلغی که با فرمول اخیر برای تکمیل سوابق قالی‌بافان به سوابق کامل باید پرداخت شود، کم‌تر است.

بنابراین بهتر است این بیمه‌شده با پرداخت حق‌ بیمۀ کسری 10 سال سابقه که براساس فرمول اول این نوشتار با نرخ امسال به میزان ۸۹۲۳۴۹۰۰=۴۴۶۱۷۴۵۰ *۲ ریال است با 10 سال سابقه بازنشسته شود.