همهی ما تلاش میکنیم که پوست زیبا و سالمتری داشته باشیم. اما آیا تابهحال به این موضوع فکر کردهاید که چرا پوست صورت علیرغم چنین تلاشهای آگاهانهای تیرهتر از بدن به نظر میرسد؟ تیرگی رنگ پوست صورت میتواند دلایل مختلفی داشته باشد که خوشبختانه بیشتر آنها قابل پیشگیری هستند یا بهراحتی درمان میشوند.
تیرگی پوست صورت از عوامل مختلفی ناشی میشود که رایجترین آنها عبارتند از:
۱. افزایش سن
درست است که تعداد ملانوسیتها (سلولهای تولیدکنندهی ملانین یا رنگدانهی پوست) با بالا رفتن سن کمتر میشود. اما اندازهی ملانوسیتهای موجود افزایش مییابد و پراکندگی آنها متمرکزتر میشود. به همین دلیل، ممکن است بعد از رسیدن به دههی ۴۰ زندگی متوجه وجود لکههای تیره روی پوست خود شوید.
۲. تماس بیش از حد با نور خورشید
آیا میدانستید که پوست صورت شما بیشتر از سایر قسمتهای بدن در اثر اشعههای خورشید آسیب میبیند؟ اشعه ماوراء بنفش (UV) علت تیرگی پوست صورت و آسیبهای ناشی از نور خورشید است. شما میتوانید این تغییر رنگ را زمانی که برای چند ساعت در معرض نور خورشید هستید، مشاهده کنید. چون اشعهی ماوراء بنفش به داخل پوست نفوذ میکند و باعث افزایش تولید ملانین میشود.
ملانین مسؤول ایجاد رنگ پوست است. همچنین از پوست در برابر آسیب UV محافظت میکند. با این حال، وقتی در معرض نور خورشید قرار میگیرید، پوست شما ملانین بیشتری تولید میکند که این امر یکی از دلایل اصلی تیره بودن صورت نسبت به بدن است. علاوه بر این، نور خورشید میتواند باعث ایجاد لکههای پیری شود که بهصورت لکههای قهوهای یا سیاه روی پوست ظاهر میشوند.
۳. مشکلات هورمونی
افزایش سطح استروژن در بدن ممکن است به افزایش رنگدانهی پوست منجر شود و علت تیرگی پوست صورت باشد. این وضعیت که به آن ملاسما میگویند، معمولا در زنان باردار و زنانی که از قرصهای ضدبارداری خوراکی یا درمانهای جایگزینی هورمون استفاده میکنند دیده میشود.
ملاسما عمدتا بهدلیل قرار گرفتن در معرض نور خورشید، تغییرات هورمونی دوران بارداری یا مصرف داروهای حساس به نور و استروئیدها رخ میدهد. همچنین ژنتیک میتواند در بروز آن نقش داشته باشد. بنابراین اگر یکی از افراد خانواده این اختلال پوستی را داشته باشد، شما هم احتمالا به آن مبتلا خواهید شد.
علاوه بر این، گفته میشود که سطوح غیرطبیعی کورتیزول باعث عدم تعادل استروژن در بدن میشود. سپس تولید ملانین را افزایش میدهد که این امر به نوبهی خود روی تیره شدن پوست صورت تاثیر دارد.
۴. محصولات آرایشی نامناسب
بسیاری از محصولات آرایشی و بهداشتی که روی صورت خود میمالید حاوی مواد شیمیایی مضر هستند. این مواد شیمیایی میتوانند باعث تغییر رنگ پوست شوند و در آن لکههای تیره ایجاد کنند. علاوه بر این، بعضی از آنها باعث بروز آکنه میشوند و تیرگی پوست را تشدید میکنند.
۵. بیماریها
در بعضی موارد، علت تیرگی پوست صورت به بیماریهای خودایمنی مربوط میشود. بهعنوان مثال، یک بیماری خودایمنی بهنام لوپوس میتواند رنگ پوست شما را تغییر دهد.
گاهیاوقات تیرگی پوست از ابتلا به دیابت یا مشکلات کلیوی ناشی میشود. بیماری آدیسون هم میتواند بر غدد فوق کلیوی تاثیر بگذارد و در نهایت به تغییر رنگ لبها و گونهها منجر شود.
۶. داروها
مصرف بعضی از داروها باعث تیره شدن پوست صورت میشود. داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)، داروهای ضدمالاریا و داروهای ضدافسردگی سهحلقهای همگی ممکن است در بروز این مشکل نقش داشته باشند. این داروها باعث میشوند رنگ پوست خاکستری به نظر برسد.
در طب سنتی، تیرگی پوست صورت به عوامل مختلفی نسبت داده میشود. این عوامل عبارتند از:
.غلبهی سودا
.زیادهروی در مصرف فست فود، غذاهای کنسروی، غذاهای حاوی نگهدارنده، غذاهای مانده، نوشابه و ترشی
.نداشتن خواب کافی
.یبوست
.مشغلهی زیاد و استرس شدید
کمبود چه ویتامینی باعث تیرگی پوست میشود؟
امروزه مشخص شده است که هایپرپیگمانتاسیون یا تیره شدن پوست فقط یک مشکل زیبایی نیست، بلکه میتواند علامت کمبودهای تغذیهای خاص باشد. به گفتهی متخصصان، پوست بزرگترین عضو بدن است و سلامت کلی بدن را نشان میدهد. بنابراین بروز هر مشکلی در اندامهای مختلف ممکن است روی پوست شما هم منعکس شود.
بهعنوان مثال، کمبود ویتامین B12 یکی از مهمترین عواملی است که روی رنگ پوست تاثیر میگذارد. کمبود این ویتامین بهویژه روی پوست دست و صورت باعث ایجاد لکههای تیره میشود. مکانیسم بروز این مشکل بهطور دقیق مشخص نشده است، اما به نظر میرسد که با اختلال در تولید طبیعی ملانین مرتبط باشد.
کمبود سایر ویتامینها از جمله فولات (ویتامین B9)، ویتامین D و ویتامین C هم ممکن است به مشکلات پوستی یا حتی تغییر رنگ پوست منجر شود.
ژیلت و تیرگی پوست صورت مردان
در بعضی موارد، علت تیرگی پوست صورت مردان به استفاده از ژیلت مربوط میشود. شیو کردن مکرر بهدلیل ماهیت تهاجمی آن ممکن است باعث تیرگی پوست شود. به عبارت دیگر، تماس تیغ با پوست شما میتواند آن را تحریک کند که اگر این اتفاق بهطور مداوم تکرار شود، پوست تیرهتر میشود.
استفادهی نادرست از تیغ، رشد موهای زیرپوستی و عفونت ناشی از زخم هم میتواند روی رنگ پوست تاثیر داشته باشد. علاوه بر این، اگر از محصولات نامناسب یا حاوی مواد شیمیایی خشن برای اصلاح استفاده کنید، پوستتان تحریک میشود و بهتدریج تغییر رنگ میدهد.
برای پیشگیری از این مشکل توصیه میشود همیشه از تیغهای تیز و تمیز استفاده کنید. اجتناب از اعمال فشار زیاد روی پوست، انتخاب محصولات مناسب پوست و مرطوب کردن پوست قبل و بعد از اصلاح صورت هم میتواند کمککننده باشد.
درمان و رفع تیرگی پوست صورت
درمان تیرگی پوست صورت به علت بروز آن بستگی دارد. اما معمولا از راههای خانگی و پزشکی زیر برای رفع این مشکل استفاده میشود:
درمانهای طبیعی و خانگی
بعضی از افراد ترجیح میدهند از راهکارهای خانگی برای درمان مشکلات پوستی استفاده کنند. اگر از تیره بودن پوست صورت خود شکایت دارید، میتوانید ترکیبات طبیعی زیر را امتحان کنید:
۱. آلوئهورا
استفاده از آلوئهورا یکی از رایجترین روشهای رفع تیرگی پوست است. در گیاه آلوئهورا یک مادهی فعال به نام آلوئین (Aloin) وجود دارد که تولید ملانین را مهار میکند و باعث روشنتر شدن پوست میشود.
شما میتوانید هر روز عصارهی آلوئهورا را بهمدت ۱۵ دقیقه رو صورت خود بمالید و سپس آن را با آب بشویید. راهکار دیگر این است که ۲ قاشق غذاخوری عصارهی آلوئهورا را با چند قطره عسل مخلوط کنید و آن را بهشکل ماسک روی صورت خود بگذارید. اجازه دهید ماسک ۱۰ تا ۱۵ دقیقه روی پوست بماند. سپس آن را با آب ولرم بشویید.
۲. روغن درخت چای
روغن درخت چای هم در از بین بردن تیرگیهای پوست موثر است. این روغن خاصیت ضدمیکروبی و ضدالتهابی دارد و شدت ضایعات آکنه را کاهش میدهد. برای کسب نتیجهی مطلوب میتوانید بهطور منظم از روغن رقیقشده استفاده کنید.
۳. ویتامین C
ویتامین C میتواند بسیاری از مشکلات پوست از جمله تغییر رنگ آن را برطرف کند. میوههایی مانند پرتقال، لیموترش و نارنگی غنی از ویتامین C هستند و به همین دلیل مصرف آنها برای حفظ سلامت پوست مفید است.
ویتامین C از پوست شما در برابر صدمات ناشی از اشعهی ماوراء بنفش خورشید و رادیکالهای آزاد محافظت میکند و در عین حال هایپرپیگمانتاسیون را کاهش میدهد. اگر به خرید کرم روشنکنندهی پوست علاقهمند هستید، توصیه میکنیم کرمهای بدون نسخهی حاوی ویتامین C را انتخاب کنید.
۴. روغن بادام
بعد از اینکه علت تیرگی پوست صورت مشخص شد میتوانید از روغن بادام برای رفع آن کمک بگیرید. این روغن خاصیت آنتیاکسیدانی دارد، از پوست در برابر نور خورشید محافظت میکند و چینوچروکهای پوست را کاهش میدهد.
ویتامین E که یکی از مهمترین اجزای تشکیلدهندهی روغن بادام است، با مهار تیروزیناز (آنزیم تولیدکنندهی ملانین) تیرگی پوست را برطرف میکند. ذکر این نکته ضروری است که ویتامین E بهتنهایی در درمان مشکلات رنگدانهای پوست از جمله ملاسما اثربخشی محدودی از خود نشان میدهد. با این حال، مشخص شده است که در ترکیب با ویتامین A و ویتامین C میتواند بسیار مفید باشد.
۵. پوست پرتقال
پوست پرتقال دارای یک مادهی فعال به نام هسپریدین است که تحقیقات نشان دادهاند برای رفع اسکارها و لکههای پوستی عالی عمل میکند. شما میتوانید پوست خشک پرتقال را بهصورت پودر درآورید، آن را با آب مخلوط کنید و بهشکل ماسک روی صورت خود بمالید. بعد از اینکه ماسک خشک شد، آن را از روی پوست بردارید. از این ماسک بیش از یک بار در روز استفاده نکنید.
درمانهای پزشکی
در حال حاضر، چند گزینهی درمانی مختلف برای روشن شدن پوست وجود دارد که عبارتند از:
۱. رتینوئیدها
اگر میخواهید از کرم برای رفع تیرگی پوست صورت استفاده کنید، میتوانید بهسراغ رتینوئیدها بروید. رتینوئیدها از مشتقات ویتامین A هستند و برای درمان بسیاری از مشکلات پوستی مانند آکنه، ملاسما و علائم پیری استفاده میشوند. آنها با بهبود گردش سلولی (جایگزینی سلولهای قدیمی با سلولهای جدید) به کاهش لکههای پوست کمک میکنند. همچنین میتوانند تغییر رنگ پوست بهدلیل التهاب را درمان کنند.
شما میتوانید اشکال ضعیف رتینوئیدها (مثل رتینول) را بدون نیاز به نسخهی پزشک تهیه کنید، اما برای خرید فرمهای قویتر آن (از جمله ترتینوئین) به نسخهی پزشک نیاز دارید. معمولا توصیه میشود این محصولات را شب روی پوست تمیز بمالید و در حین استفاده از آنها از کرم ضدآفتاب استفاده کنید.
رتینوئیدها ممکن است در بعضی از افراد بهخصوص کسانی که پوست خشک یا حساس دارند به مشکلاتی مثل قرمزی، خارش یا خشکی بیش از حد منجر شوند.
۲. کوجیک اسید
بسته به علت تیرگی پوست صورت ممکن است بتوانید از کوجیک اسید هم برای درمان آن استفاده کنید. کوجیک اسید تیرگی پوست را از بین میبرد، به درمان ملاسما کمک میکند و چینوچروکهای پوست را کاهش میدهد. این ماده اثرات درمانی خود را با مهار آنزیم تیروزیناز اعمال میکند. شما میتوانید کوجیک اسید را در بسیاری از محصولات از جمله ژلها، کرمها و لوسیونها پیدا کنید.
۳. هیدروکینون
هیدروکینون یک مادهی روشنکنندهی پوست است که در بسیاری از کرمهای دارویی یافت میشود. هنگامی که این ماده روی پوست قرار میگیرد، تولید ملانین را تنظیم میکند، لکههای تیره را کاهش میدهد و باعث روشنتر شدن رنگ پوست میشود.
هنگام استفاده از هیدروکینون باید حتما روی پوست خود ضدآفتاب بمالید. مواجهه با نور خورشید نهتنها هایپرپیگمانتاسیون یا تیرگی پوست را بدتر میکند، بلکه باعث تغییر اثرات درمانی هیدروکینون میشود. از هیدروکینون نباید برای مدت طولانی استفاده کنید. اگر بعد از سه ماه متوجه شدید که این ماده در از بین بردن لکههای پوستی موثر نیست، مصرف آن را قطع کنید.
۴. سالیسیلیک اسید
سالیسیلیک اسید با ایجاد اختلال در عملکرد سلولی و تحریک لایهبرداری از ایجاد آکنه جلوگیری میکند. این اسید روشنکننده سلولهای مرده را از بین میبرد، لایهی بیرونی پوست را جدا میکند و به سلولهای جدید پوست اجازهی بازسازی میدهد.
۵. نیاسینامید
نیاسینامید یک نوع ویتامین B3 است. این ماده با علائم پیری مبارزه میکند و لکههای ایجادشده روی پوست صورت را از بین میبرد. علاوه بر این، تولید سبوم را در پوست کاهش میدهد و به درمان آکنه کمک میکند.
۶. آلفا هیدروکسی اسید
آلفا هیدروکسی اسید (AHA) انواع مختلفی دارد که همهی آنها محلول در آب هستند و با لایهبرداری پوست از ایجاد کومدون جلوگیری میکنند. AHA اسکار ناشی از آکنه و لکههای پیری را کاهش میدهد و تغییر رنگ پوست را به حداقل میرساند.
۷. گلیکولیک اسید
گلیکولیک اسید یک نوع لایهبردار است که با از بین بردن سلولهای مرده باعث رفع مشکلات پوستی میشود. این ماده رنگ پوست شما را روشن میکند و خطر هایپرپیگمانتاسیون پس از التهاب را کاهش میدهد.
۸. لیزردرمانی
شما میتوانید بعد از مشخص شدن علت تیرگی پوست صورت خود برای روشنتر شدن آن از لیزر استفاده کنید. لیزر سرعت لایهبرداری پوست را افزایش میدهد و به درمان مشکلات آن کمک میکند. با این حال، در مقایسه با محصولات موضعی گرانتر است.
اگر میخواهید پوست روشنتر و سالمتری داشته باشید، نکات زیر را رعایت کنید:
همیشه محصولات آرایشی و بهداشتی را با توجه به نوع پوست خود انتخاب کنید تا احتمال بروز مشکلات پوستی به حداقل برسد.
هر زمان که از منزل خارج میشوید، روی پوست صورت و سایر نواحی بدن که در معرض نور خورشید هستند کرم ضدآفتاب بمالید. استفاده از کلاه و عینک آفتابی هم میتواند کمککننده باشد. چون از صورت شما در برابر برنزه شدن و اشعههای مضر ماوراء بنفش محافظت میکند.
هر ۲ ساعت یکبار کرم ضدآفتاب خود را تمدید کنید. همچنین بعد از شنا یا تعریق زیاد باید دوباره روی پوست خود کرم ضدآفتاب بمالید.
هنگام خرید هر محصول آرایشی، برچسب آن را بهدقت بررسی کنید و از خرید محصولات حاوی مواد شیمیایی خشن که میتوانند به پوست شما آسیب برسانند بپرهیزید.
حتما قبل از خواب آرایش خود را پاک کنید. در غیر این صورت، دچار بثورات یا سایر مشکلات پوستی میشوید.
کلام پایانی
بیشتر مردم نور خورشید را اصلیترین علت تیرگی پوست صورت خود میدانند. اما این مشکل ممکن است دلایل دیگری هم داشته باشد که بسیاری از افراد از آنها آگاه نیستند. برای مثال، میتواند به عدم تعادل هورمونها، استفاده از محصولات آرایشی و بهداشتی خشن، بیماریهای زمینهای یا مصرف بعضی از داروها مربوط باشد.
اگر به دنبال راهکارهای طبیعی هستید، میتوانید از موادی مانند آلوئهورا، روغن درخت چای یا پوست پرتقال برای روشن شدن پوست خود استفاده کنید. در غیر این صورت بهتر است برای لایهبرداری پوست و بهبود رنگ آن بهسراغ درمانهای تخصصی مثل رتینوئیدها، کوجیک اسید، سالیسیلیک اسید و… بروید.
همچنین به یاد داشته باشید که پایبندی به اقدامات ساده مانند پاک کردن آرایش قبل از خواب و استفاده از کرم ضدآفتاب برای جلوگیری از تیرگی پوست صورت عالی است.
