به گزارش پایگاه خبری تحلیلی چه خبر، جواد آل حبیب- مطالعه‌ای جدید که ده‌ها هزار سلفی ویرایش‌شده را بررسی کرده است، نشان می‌دهد معیارهای زیبایی در شبکه‌های اجتماعی چین اغلب بر ویژگی‌های جوان و «چهره کودکانه» مانند چشم‌های درشت و خطوط نرم صورت تأکید دارند. این پژوهش نشان می‌دهد شدت این ویرایش‌های دیجیتال با وضعیت اقتصادی مناطق مختلف در ارتباط است؛ به‌طوری‌که کاربران در نواحی کم‌برخوردارتر تغییرات بیشتری در ظاهر خود اعمال می‌کنند.
ویرایش سلفی پیش از انتشار در شبکه‌های اجتماعی رفتاری رایج در سراسر جهان است. این نوع «ارائه‌ی دیجیتال از خود» به‌ویژه در جوامع شرق آسیا دیده میشود، جایی که تحت تأثیر ترکیبی از ارزش‌های فرهنگی دیرینه، رسانه‌های جهانی و ماهیت تعاملی پلتفرم‌های اجتماعی شکل می‌گیرد.
اگرچه پژوهش‌های بسیاری انگیزه‌های روان‌شناختی پشت ویرایش عکس‌ها—مانند نگرانی از تصویر بدن—را بررسی کرده‌اند، اما کمتر مطالعه‌ای به‌صورت کمی اهداف زیبایی‌شناختی کاربران یا تأثیر شرایط اقتصادی–اجتماعی بر این اهداف را سنجیده است.
برای بررسی این موضوع، گروهی از پژوهشگران دانشگاه سیچوان و دانشگاه پلی‌تکنیک هنگ‌کنگ به سرپرستی «یوچینگ لیو» تلاش کردند معیارهای دیجیتال زیبایی در یک پلتفرم محبوب چینی را به‌صورت نظام‌مند تحلیل کنند. هدف آنان نه‌فقط شناسایی تغییرات ظاهری، بلکه درک رابطه این تغییرات با الگوهای اقتصادی گسترده‌تر در چین بود—به‌منظور ترسیم تصویری کمّی از تعامل فرهنگ، فناوری و اقتصاد در شکل‌دهی به «چهره آنلاین» افراد.
محققان حدود ۴۳هزار پست شامل عکس‌های «قبل و بعد» ویرایش را جمع‌آوری کردند و در نهایت مجموعه‌ای از ۱۳٬۴۴۸ جفت تصویر باکیفیت از بیش از ۹هزار پست منحصربه‌فرد به‌دست آوردند.
با استفاده از روش‌های محاسباتی برای شناسایی «نقاط شاخص چهره»، پژوهشگران توانستند اندازه، شکل و نسبت ویژگی‌هایی مانند چشم، بینی و دهان را به‌دقت اندازه‌گیری کنند و تغییرات در فرم کلی صورت و رنگ پوست را بسنجند. این روش امکان توصیف عینی «ظاهر ایده‌آل دیجیتال» را فراهم کرد.
برای سنجش ارتباط با وضعیت اقتصادی، داده‌های مکانی درج‌شده در پست‌ها با آمار رسمی تولید ناخالص داخلی سرانه هر استان چین مقایسه شد و مناطق به چهار سطح اقتصادی (بالا، متوسط، متوسط-پایین و پایین) تقسیم شدند.
نتایج تحلیل‌ها الگوهای ثابتی را نشان داد: کاربران معمولاً صورت خود را کوتاه‌تر و باریک‌تر می‌کردند، چشم‌ها را بزرگ‌تر و گردتر، و بینی و دهان را کوچک‌تر جلوه می‌دادند. همچنین، رنگ پوست در ویرایش‌ها روشن‌تر، صاف‌تر و با اشباع رنگ کمتر نمایش داده می‌شد.
بسیاری از این تغییرات با مفهومی در زیست‌شناسی تکاملی به نام طرحواره‌ی نوزادی همخوانی دارد — مجموعه‌ای از ویژگی‌های چهره مانند پیشانی بلند، چشم‌های بزرگ، بینی و چانه‌ی کوچک که یادآور چهره‌ی نوزادان است و معمولاً حس دلسوزی و علاقه را در دیگران برمی‌انگیزد. به گفته پژوهشگران، گرایش به چنین ویژگی‌هایی در زیبایی دیجیتال نشان‌دهنده جذابیت عمومی و احساس گرمی و صمیمیت است.
وقتی پژوهشگران این الگوها را با داده‌های اقتصادی مقایسه کردند، دریافتند شدت ویرایش‌ها با سطح اقتصادی رابطه معکوس دارد؛ یعنی کاربران مناطق کم‌درآمدتر تغییرات شدیدتری اعمال می‌کردند—به‌ویژه برای بزرگ‌تر کردن چشم‌ها، گردتر کردن صورت و کوچک‌تر کردن دهان.
در مقابل، کاربران مناطق توسعه‌یافته‌تر تغییرات ملایم‌تری داشتند. پژوهشگران این تفاوت را به راهبردهای متفاوت ارائه‌ی خود نسبت می‌دهند: در مناطق ثروتمند، با دسترسی بیشتر به شبکه‌های اجتماعی متنوع و تأثیرات فرهنگی جهانی، افراد ممکن است زیبایی‌های خاص‌تر و پخته‌تر را ترجیح دهند که نشانه‌ی اعتمادبه‌نفس و استقلال است. در چنین محیط‌هایی، چهره‌ی بیش از حد کودکانه شاید در موقعیت‌های حرفه‌ای یا اجتماعی اقتدار کمتری القا کند.
در مناطق کمتر توسعه‌یافته، تبعیت از معیار مشترک «چهره‌ی بامزه» ممکن است نوعی راهبرد برای کسب سرمایه‌ی اجتماعی باشد؛ ظاهری که قابل‌اعتماد، صمیمی و بی‌خطر به‌نظر برسد می‌تواند در محیط‌هایی با تحرک اجتماعی محدود مزیت ایجاد کند.
البته این پژوهش محدودیت‌هایی دارد: داده‌ها تنها از یک پلتفرم گردآوری شده و نماینده‌ی تمام رفتارهای کاربران چینی یا آسیای شرقی نیست. همچنین، لوکیشن منطقه‌ای شاخص کلی اقتصاد است و وضعیت مالی، تحصیلات یا سن کاربران را منعکس نمی‌کند.
پژوهشگران پیشنهاد می‌کنند تحقیقات آینده داده‌های چندین پلتفرم را دربرگیرد و اطلاعات جمعیت‌شناختی دقیق‌تری لحاظ کند. بررسی روندهای بلندمدت و تأثیر تغییرات فرهنگی یا اقتصادی بر زیبایی دیجیتال نیز می‌تواند چشم‌انداز کامل‌تری ارائه دهد. همچنین تحلیل سایر انواع ویرایش دیجیتال مانند اصلاح بدن یا فیلترهای واقعیت افزوده می‌تواند درک جامع‌تری از «خودِ آنلاین» افراد فراهم کند.
پدیده‌ی «زیبایی دیجیتال» نه‌تنها بازتابی از سلیقه‌ی فردی، بلکه نمودی از ساختارهای اجتماعی و فرهنگی گسترده‌تر است. به بیان دیگر، آنچه کاربران به‌صورت ناخودآگاه در چهره‌ی خود تغییر می‌دهند، اغلب تحت تأثیر نیروهایی بیرونی مانند فشارهای اجتماعی، انتظارات فرهنگی، رسانه‌های جمعی و حتی نابرابری‌های اقتصادی شکل می‌گیرد.
پژوهشگران معتقدند که تحلیل ویرایش‌های دیجیتال می‌تواند به‌عنوان «آیینه‌ای از جامعه» عمل کند؛ زیرا در آن می‌توان ردپای ارزش‌های فرهنگی و اقتصادی را به‌طور مستقیم مشاهده کرد. برای مثال، تمایل به سفیدتر کردن پوست یا کوچک‌تر کردن چهره در برخی جوامع ممکن است ریشه در تاریخ استعمار، طبقه اجتماعی یا ایده‌آل‌های زیبایی غربی داشته باشد. در چین و سایر کشورهای شرق آسیا، ترکیب ارزش‌های سنتی با نفوذ رسانه‌های جهانی، نوعی زیبایی‌شناسی «جهانی اما محلی‌شده» پدید آورده است.
از دید نویسندگان، این یافته‌ها می‌توانند به سیاست‌گذاران فرهنگی، متخصصان سلامت روان، و حتی طراحان پلتفرم‌های اجتماعی کمک کنند تا درک بهتری از فشارهای زیباشناختی بر جوانان، به‌ویژه زنان، به‌دست آورند. برای مثال، طراحی ابزارهایی که آگاهی کاربران را نسبت به واقع‌گرایی در تصاویر دیجیتال افزایش دهد، یا الگوریتم‌هایی که تنوع چهره‌ها را بیشتر نمایش دهند، می‌تواند در کاهش فشار برای «زیبا دیده شدن» مؤثر باشد.
در نهایت، پژوهش نتیجه‌گیری می‌کند که «زیبایی در عصر دیجیتال» بیش از آن‌که صرفاً مسئله‌ای فردی باشد، پدیده‌ای اجتماعی و اقتصادی است. در جهانی که مرز میان واقعیت و بازنمایی هر روز کمرنگ‌تر میشود، درک این‌که چرا و چگونه افراد چهره‌ی خود را تغییر می‌دهند، می‌تواند به شناخت عمیق‌تری از فرهنگ معاصر و روان انسان بینجامد.
پایان/*
.