به گزارش پایگاه خبری تحلیلی چه خبر، بازار رمز ارزها در چند سال اخیر با رشد چشمگیر خود، نه‌تنها توجه سرمایه‌گذاران خرد بلکه سیاست‌گذاران اقتصادی را نیز جلب کرده است. حجم بالای معاملات و گردش مالی در این بازار باعث شده که دولت‌ها به دنبال راه‌هایی برای شفاف‌سازی درآمد‌ها و اخذ مالیات از فعالان این حوزه باشند. در ایران نیز از سال ۱۴۰۴ بحث «مالیات بر دارایی‌های دیجیتال» به شکل جدی‌تری وارد دستور کار سازمان امور مالیاتی شده است و فعالان بازار کریپتو باید با قواعد و الزامات آن آشنا شوند.
تعریف مالیات ارز دیجیتال
مالیات ارز دیجیتال، مالیاتی است که بر درآمد‌های حاصل از خرید و فروش رمز ارزها، استخراج و همچنین ارائه خدمات مرتبط با این دارایی‌های دیجیتال وضع می‌شود. هر زمان که دارایی دیجیتال نقد شده یا در قالب وجه پرداختی برای کالا و خدمات مورد استفاده قرار گیرد، به عنوان «درآمد مشمول مالیات» شناخته می‌شود. در مقابل، نگهداری طولانی‌مدت دارایی دیجیتال بدون فروش یا تبدیل به پول، در شرایط عادی مشمول مالیات بر درآمد نیست.
به بیان دیگر، مبنای اصلی دریافت مالیات زمانی فعال می‌شود که یک تراکنش اقتصادی واقعی اتفاق بیفتد و سود یا عایدی برای مودی ایجاد گردد.
قوانین مالیاتی در سال ۱۴۰۴
در حال حاضر، قانون جداگانه‌ای برای رمز ارزها وجود ندارد و معاملات آنها تحت شمول قانون مالیات‌های مستقیم بررسی می‌شود. درآمد حاصل از خرید و فروش رمز ارزها مطابق مواد ۹۳، ۹۴، ۱۱۹ و ۱۳۱ قانون مالیات‌های مستقیم، در رده‌ی مالیات بر درآمد و درآمد اتفاقی قرار می‌گیرد.
در بخشنامه‌های جدید سازمان امور مالیاتی، مراکز استخراج رمز ارز نیز به عنوان واحد تولیدی صنعتی شناسایی شده و ملزم به پرداخت مالیات عملکرد هستند. همچنین اگر استخراج‌کنندگان درآمد خود را در قالب صادرات به چرخه رسمی اقتصاد بازگردانند، ممکن است مشمول نرخ صفر مالیاتی شوند.
نحوه محاسبه مالیات رمز ارز در ۱۴۰۴
محاسبه مالیات ارز دیجیتال مشابه محاسبه مالیات عملکرد برای سایر مشاغل انجام می‌شود و نرخ‌ها به‌صورت پلکانی محاسبه می‌گردند. بر اساس آخرین چارچوب اعلام‌شده، نرخ‌ها به شکل زیر است:
- درآمد خالص تا سقف ۲۸۸ میلیون ریال: معاف از مالیات
- درآمد خالص تا سقف ۵۰۰ میلیون ریال: مشمول نرخ ۱۵ درصد
- درآمد خالص تا سقف ۱ میلیارد ریال: مشمول نرخ ۲۰ درصد
- درآمد مازاد بر یک میلیارد ریال: مشمول نرخ ۲۵ درصد
برای اشخاص حقوقی نیز مالیات طبق ماده ۱۰۵ قانون مالیات‌های مستقیم و با نرخ ثابت تعیین می‌شود. این نرخ‌ها ممکن است در طول سال و با تصویب بخشنامه‌های جدید دچار تغییر شوند، بنابراین پیگیری مستمر اطلاعیه‌های سازمان امور مالیاتی اهمیت دارد.
فرآیند پرداخت مالیات ارز دیجیتال
در سال ۱۴۰۴ پرداخت مالیات رمز ارز به طور کامل از مسیر‌های الکترونیکی انجام می‌شود. مودیان حقیقی و حقوقی باید در سامانه عملیات الکترونیکی مالیاتی به نشانی tax.gov.ir ثبت‌نام کرده و مراحل زیر را طی کنند:
- ورود به بخش اظهارنامه الکترونیکی و تکمیل اطلاعات خرید، فروش یا استخراج رمز ارز
- ارسال نهایی اطلاعات و دریافت برگه تشخیص مالیات
- صدور قبض مالیاتی و مشاهده شناسه ۳۰ رقمی نسیم
- پرداخت از طریق درگاه رسمی پرداخت (payments.tax.gov.ir) یا با بارکد ۴۲ رقمی
این روند باعث می‌شود سوابق پرداخت در سیستم ثبت شود و در زمان درخواست مفاصاحساب یا رفع تعهدات مالیاتی، نیازی به مراجعه حضوری نباشد.
موارد مشمول مالیات بر رمز ارز
دولت ایران در چارچوب جدید مالیاتی، چهار دسته از فعالیت‌های رمز ارزی را مشمول مالیات دانسته است:
- فروش یا تبدیل ارز دیجیتال به ریال یا سایر ارزها با هدف کسب سود
- دریافت رمز ارز به عنوان پرداخت برای کالا یا خدمات
- دریافت پاداش یا ایردراپ در بستر بلاک‌چین
- استخراج رمز ارز و درآمد حاصل از فعالیت‌های ماینینگ
در مقابل، هولد کردن دارایی بدون فروش، خرید ارز‌های دیجیتال با هدف سرمایه‌گذاری بلندمدت یا نگهداری در کیف پول شخصی، به‌تنهایی موجب تعلق مالیات نمی‌شود؛ مگر زمانی که منجر به سود واقعی گردد.
ارتباط مالیات رمز ارز با مالیات ارز خارجی
در سال ۱۴۰۴ مالیات بر خرید و فروش ارز خارجی نیز جداگانه اعمال می‌شود، اما از نظر فلسفه اجرایی شباهت زیادی با مالیات رمز ارز دارد. هدف اصلی هر دو نوع مالیات، جلوگیری از دپوی سوداگرانه ارز و شفاف‌سازی جریان‌های مالی است.
نرخ علی‌الحساب مالیات خرید و فروش ارز خارجی پیش‌تر ۱۰ درصد تعیین شده و همچنان تا زمان اعلام نرخ جدید قابل اعمال است. برخی معاملات، مانند خرید ارز مسافرتی یا ارز دانشجویی، از شمول مالیات معاف هستند.
مالیات تریدر‌ها در ایران
فعالان بازار کریپتو که به‌صورت مستمر و حرفه‌ای خرید و فروش انجام می‌دهند، در رده‌ی مودیان مالیاتی قرار می‌گیرند. درآمد آنان طبق ماده ۱۳۱ قانون مالیات‌های مستقیم محاسبه می‌شود و گردش مالی بالا می‌تواند باعث حساسیت بیشتر سازمان مالیاتی شود.
در این میان، چند نکته کلیدی وجود دارد:
- اگر تریدر اظهارنامه ارائه ندهد یا درآمد خود را پنهان کند، ممکن است توسط سامانه‌های هوشمند رهگیری شود.
- درآمد حاصل از معاملات رمز ارزی باید به‌صورت دقیق در اظهارنامه قید شود تا از جرایم احتمالی جلوگیری شود.
- جریمه‌های عدم اظهار یا تأخیر می‌تواند تا ۳۰ درصد مبلغ مالیات تعیین‌شده افزایش یابد.
نکات کلیدی درباره مالیات ارز دیجیتال
در اجرای قانون مالیات رمز ارز در سال ۱۴۰۴، رعایت چند نکته برای معامله‌گران و فعالان بازار حیاتی است:
- استخراج‌کنندگان رمز ارزها به عنوان واحد صنعتی شناخته می‌شوند و موظف به پرداخت مالیات عملکرد هستند.
- معامله‌گران در صورت کسب سود باید اظهارنامه مالیاتی ارائه دهند؛ در غیر این صورت مشمول جریمه می‌شوند.
- نگهداری صرف دارایی دیجیتال (بدون فروش) مالیات ندارد، اما تبدیل یا خرج‌کردن آن به منزله درآمد تلقی می‌شود.
ارائه اظهارنامه و پرداخت مالیات فقط از طریق سامانه‌های رسمی سازمان امور مالیاتی امکان‌پذیر است.
کلام آخر
سال ۱۴۰۴ را می‌توان نقطه آغاز رسمی شفاف‌سازی مالیاتی در حوزه دارایی‌های دیجیتال در ایران دانست. با توجه به رشد سریع بازار رمز ارز و افزایش حجم تراکنش‌ها، اعمال مالیات بر درآمد‌های حاصل از این فعالیت‌ها نه‌تنها برای دولت منبع درآمدی تازه ایجاد می‌کند، بلکه به نظم‌بخشی بازار و جلوگیری از سوداگری نیز کمک خواهد کرد.
فعالان این بازار باید از هم‌اکنون سوابق تراکنش‌های خود را ثبت، درآمد‌ها را مستند و اظهارنامه‌های خود را در موعد مقرر ارائه کنند. در نهایت، شفافیت در گزارش‌دهی مالی و پایبندی به قوانین جدید مالیاتی می‌تواند به اعتبار اقتصادی معامله‌گران در فضای رسمی کشور بیفزاید و از بروز مشکلات حقوقی در آینده جلوگیری نماید.
