به گزارش پایگاه خبری تحلیلی چه خبر، با نزدیک شدن به نیمه دوم سال، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های کارفرمایان، برنامه‌ریزی بودجه جهت حقوق و دستمزد سال آینده است. جزئیاتی همچون حق مسکن، بن کارگری و سایر مزایا، به‌عنوان متغیرهای مالی حیاتی، نقشی کلیدی در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی ایفا می‌کنند. پیش‌بینی تغییرات دستمزد نه تنها مدیریت هزینه‌ها را کارآمد می‌سازد، بلکه موجب شفافیت، ثبات و رضایت نیروی کار سازمانی می‌شود.
فرآیند تعیین حداقل دستمزد در ایران
تعیین حداقل حقوق در ایران فرآیندی است که تحت تأثیر قوانین بالادستی، شاخص‌های اقتصادی و مذاکرات اجتماعی توسط شورای عالی کار انجام می‌گیرد. این روند به‌منظور حفظ تعادل میان توان خرید نیروی کار و توان پرداخت توسط کارفرمایان طراحی شده است و شامل مراحل زیر می‌شود:
۱. سیگنال اولیه دولت در لایحه بودجه
دولت موظف است در پاییز پیش‌نویس لایحه بودجه سال آینده را به مجلس ارائه کند. این لایحه شامل درصد افزایش حقوق کارمندان دولت است. اگرچه این رقم به‌طور دقیق شامل کارگران بخش خصوصی نمی‌شود، اما به‌عنوان نخستین راهنما در مذاکرات دستمزد استفاده می‌شود.
۲. اعلام شاخص‌های اقتصادی کلیدی
نرخ تورم رسمی: بانک مرکزی و مرکز آمار، نرخ‌های تورم رسمی (تورم نقطه‌به‌نقطه و میانگین سالانه) را ارائه می‌دهند که مبنای قانونی برای افزایش حقوق محسوب می‌شود.
سبد معیشت خانوار: کمیته‌های تخصصی شورای عالی کار میزان هزینه زندگی یک خانوار کارگری را محاسبه می‌کنند. این شاخص، اصلی‌ترین مبنای مطالبات کارگران در مذاکرات می‌باشد.
۳. جلسات شورای عالی کار
این جلسات با حضور سه گروه (نمایندگان کارگران، کارفرمایان و دولت) برگزار می‌شود. در این جلسات، علاوه بر درصد افزایش حقوق، مقادیر مزایای ثابت نظیر بن کارگری، مسکن و حق اولاد نیز مشخص می‌شود.
۴. تصویب و ابلاغ نهایی
پس از توافقات شورای عالی کار، مصوبه نهایی در قالب بخشنامه رسمی برای اجرا از ابتدای فروردین‌ماه ابلاغ می‌شود.
عوامل تأثیرگذار بر حقوق ۱۴۰۵
تعیین رقم نهایی دستمزد از ترکیب شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی شکل می‌گیرد. از مهم‌ترین این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. نرخ تورم رسمی و انتظاری
طبق ماده ۴۱ قانون کار، افزایش حقوق باید متناسب با نرخ تورم رسمی اعلام‌شده باشد. انتظارات تورمی کارفرمایان و کارگران نیز عاملی موثر در تعیین رقم افزایش دستمزد است.
۲. سبد معیشت خانوار
یکی از شاخص‌های اصلی تحلیل قدرت خرید کارگران، میزان هزینه‌های اساسی خانوار مانند مسکن، بهداشت و خوراک است. اختلاف میان سبد معیشت و حداقل دستمزد همواره یکی از چالش‌های مذاکرات بوده است.
۳. لایحه بودجه سال ۱۴۰۵
میزان افزایش حقوق کارمندان دولت به‌عنوان الگویی برای دستمزد بخش خصوصی عمل می‌کند. در صورت محدودیت‌های بودجه‌ای، افزایش حقوق ممکن است به سطوح پایین‌تر محدود شود.
۴. توان پرداخت کارفرمایان
کاهش توان اقتصادی بنگاه‌ها به دلیل رکود یا افزایش قیمت مواد اولیه، از انگیزه کارفرمایان برای افزایش حقوق می‌کاهد.
پیش‌بینی افزایش حقوق ۱۴۰۵ در سه سناریو
| سناریو | درصد پیش‌بینی‌شده افزایش حقوق | ویژگی‌ها |
| خوش‌بینانه | ۴۰ تا ۵۰ درصد یا بیشتر | افزایش قابل توجه دستمزدها به‌منظور کاهش شکاف معیشتی، نیازمند حمایت گسترده مالی دولت |
| واقع‌بینانه | ۲۵ تا ۳۵ درصد | تعادل بین نیازهای کارگران و توان مالی کارفرمایان |
| محافظه‌کارانه | ۲۰ تا ۲۵ درصد یا کمتر | تمرکز بر حفظ اشتغال در صورت رکود شدید اقتصادی |
مزایای کارگران و اثر تورم بر آن‌ها
مزایا مانند حق مسکن و بن کارگری نیز متناسب با تورم افزایش می‌یابند:
حق مسکن: با درصد افزایش، پیش‌بینی می‌شود رقم آن حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد رشد داشته باشد.
بن کارگری: این کمک‌هزینه نیز سالانه با توجه به تورم مواد غذایی تعیین می‌شود.
حق اولاد: این مبلغ به صورت ثابت افزایش می‌یابد.
در شرایط فعلی، دستیابی به سناریوی واقع‌بینانه با افزایش ۲۸ تا ۳۲ درصدی محتمل‌تر به نظر می‌رسد. گرچه سیاست‌های انقباضی دولت ممکن است تأثیر محدودکننده‌ای بر مذاکرات بخش خصوصی داشته باشد، اما باید به پیش‌بینی‌های تورمی نیز توجه شود.