به گزارش پایگاه خبری تحلیلی چه خبر، دکتر پریسا کربلایی حسنی درباره آموزش مدیریت زمان به کودکان به خبرنگار چه خبر گفت: آیا فرزندتان همیشه دقیقه نودی است؟ تکالیفش را به لحظات آخر موکول می‌کند؟ یا به نظر می‌رسد زمان برای او معنا ندارد و دیر سر قرارها حاضر میشود؟ نگران نباشید! این دغدغه بسیاری از والدین است و خبر خوب این است که وقت‌شناسی و مدیریت زمان، مهارتی آموختنی است. آموزش این مهارت حیاتی به کودکان، نه تنها به آنها در مدرسه و زندگی روزمره کمک می‌کند، بلکه پایه‌های موفقیت و آرامش آینده‌شان را نیز بنا می‌نهد.
7 گام عملی برای آموزش مدیریت زمان به کودکان
در این مطلب، با 7 گام عملی و قابل اجرا آشنا می‌شوید که به شما کمک می‌کند فرزندتان را به مدیری توانمند برای زمان خود تبدیل کنید. فراموش نکنید که صبر، تکرار و الگوبرداری شما نقش کلیدی در این مسیر دارد.
گام ۱: زمان را برای کودک ملموس کنید (از انتزاع به واقعیت)
برای ما بزرگسالان، زمان یک مفهوم بدیهی است، اما برای کودکان، به خصوص خردسالان، “۱۵ دقیقه” یا “یک ساعت” کاملاً انتزاعی و بی‌معناست. اولین قدم، کمک به آنها برای درک فیزیکی و ملموس زمان است:
_ استفاده از تایمرهای بصری: تایمرهای رومیزی که با اتمام زمان، رنگشان تغییر می‌کند (مانند تایمرهای آشپزخانه) یا تایمرهای شنی، ابزارهای فوق‌العاده‌ای هستند. مثلاً بگویید: “وقتی شیشه تایمر تمام شد، وقت جمع کردن اسباب‌بازی‌هاست.”
_ مرتبط کردن زمان با رویدادها: به جای گفتن “یک ساعت دیگر می‌رویم”، بگویید: “بعد از کارتون مورد علاقه‌ات و خوردن ناهار، می‌رویم پارک.”
_ نمودارها و تقویم‌های خانگی: برای کودکان بزرگ‌تر، ساخت یک تقویم خانگی بزرگ و علامت‌گذاری فعالیت‌ها با عکس یا نقاشی (مثلاً عکس مسواک برای صبح، عکس مدرسه، عکس بازی) می‌تواند بسیار مفید باشد.
گام ۲: روتین‌ها و برنامه‌های روزانه را نهادینه کنید (قدرت عادت‌سازی)
یکی از قوی‌ترین ابزارها برای آموزش مدیریت زمان، ایجاد روتین‌های ثابت روزانه است. وقتی کودک بداند چه کاری باید در چه زمانی انجام شود، احساس امنیت و پیش‌بینی‌پذیری می‌کند و کمتر مقاومت نشان می‌دهد.
_ جدول برنامه‌ریزی بصری: با همکاری فرزندتان، یک جدول برنامه‌ریزی روزانه یا هفتگی بسازید. از عکس‌ها یا نقاشی‌ها برای فعالیت‌ها استفاده کنید. مثلاً: بیدار شدن، صبحانه، مسواک زدن، مدرسه، ناهار، تکالیف، بازی، شام، مطالعه، خواب.
_ پایبندی به روتین: سعی کنید تا حد امکان به روتین‌ها پایبند باشید. حتی در تعطیلات، روتین‌های اصلی مانند زمان خواب و بیداری را حفظ کنید.
_ انعطاف‌پذیری هوشمندانه: آموزش مدیریت زمان به معنای خشک و بی‌روح بودن نیست. گاهی انعطاف‌پذیری لازم است، اما همیشه توضیح دهید که چرا تغییر ایجاد شده و چگونه می‌توان آن را جبران کرد.
گام ۳: به کودک حق انتخاب و مشارکت دهید (تقویت حس مالکیت)
وقتی کودکان در فرایند برنامه‌ریزی مشارکت داده می‌شوند، حس مالکیت و مسئولیت‌پذیری بیشتری نسبت به آن پیدا می‌کنند. این کار نه تنها به آنها مدیریت زمان را می‌آموزد، بلکه مهارت‌های تصمیم‌گیری و حل مسئله را نیز تقویت می‌کند.
_ زمان‌بندی فعالیت‌ها: به فرزندتان حق انتخاب دهید که مثلاً چه ساعتی از بعدازظهر تکالیفش را انجام دهد، قبل از بازی یا بعد از آن؟ (در چارچوب زمانی مشخص).
_ اولویت‌بندی: از او بپرسید: “امروز سه تا کار داریم: مرتب کردن اتاقت، کمک در آشپزخانه و نقاشی کشیدن. دوست داری کدام را اول انجام دهی؟”
_ انتخاب فعالیت‌های آزاد: به آنها اجازه دهید زمان آزاد خود را (پس از انجام وظایف) چگونه سپری کنند. این کار انگیزه آنها را برای اتمام کارها بالا می‌برد.
گام ۴: وظایف بزرگ را به قطعات کوچک‌تر تقسیم کنید (مقابله با اهمال‌کاری)
یکی از دلایل اصلی تعلل کودکان (و بزرگسالان!)، احساس سنگینی و بزرگی وظایف است. آموزش شکستن کارها به قطعات کوچک‌تر، این حس را از بین می‌برد و انجام آنها را آسان‌تر می‌کند.
_ تقسیم تکالیف: اگر تکالیف زیادی دارد، بگویید: “ابتدا فقط ریاضی را حل می‌کنیم، بعد کمی استراحت، سپس سراغ علوم می‌رویم.”
_ تقسیم کارهای خانه: مثلاً “مرتب کردن اتاق” می‌تواند به “گذاشتن لباس‌ها در سبد، جمع کردن اسباب‌بازی‌ها در جعبه، مرتب کردن کتاب‌ها” تقسیم شود.
_ استراحت‌های کوتاه (تکنیک پومودورو برای کودکان): به او بگویید: “۱۵ دقیقه روی تکلیف تمرکز کن، بعد ۵ دقیقه استراحت و بازی کن.” این تکنیک به افزایش تمرکز و جلوگیری از خستگی کمک می‌کند.
گام ۵: پیگیری، تشویق و مدل‌سازی مثبت (حمایت و الگوبرداری)
نقش شما به عنوان والدین، فراتر از صرفاً آموزش است. شما باید حامی، مشوق و مهم‌تر از همه، الگوی خوبی باشید.
_ خودتان وقت‌شناس باشید: اگر خودتان همیشه دیر سر قرارهایتان حاضر می‌شوید یا کارهایتان را به دقیقه ۹۰ موکول می‌کنید، انتظار زیادی از فرزندتان نداشته باشید. برنامه‌ریزی‌های خودتان را با صدای بلند بیان کنید (“الان باید این گزارش را تمام کنم تا وقت کافی برای بازی با تو داشته باشم”).
_ رفتار مثبت را تشویق کنید: وقتی فرزندتان کاری را به موقع انجام می‌دهد، او را تحسین کنید. “آفرین که تکالیفت را به موقع انجام دادی، حالا وقت داریم با هم بازی کنیم!”
_ بحث و گفت‌وگو درباره زمان: به آرامی درباره مفهوم زمان، از دست دادن فرصت‌ها و اهمیت برنامه‌ریزی صحبت کنید. داستان‌هایی در این زمینه برایش بخوانید.
_ پیامدها را تجربه کند: اگر دیر کردن یا عدم برنامه‌ریزی باعث از دست دادن فرصتی (مثلاً تماشای کارتون مورد علاقه) میشود، اجازه دهید کودک پیامد طبیعی آن را تجربه کند (البته بدون سرزنش یا تنبیه).
گام ۶: مدیریت زمان را با بازی و سرگرمی بیامیزید (یادگیری لذت‌بخش)
آموزش از طریق بازی، بهترین و مؤثرترین روش برای کودکان است.
_ بازی‌های تخته‌ای با زمان: بازی‌هایی که شامل تایمر هستند (مانند بعضی بازی‌های کلمه‌سازی) می‌توانند به درک مفهوم محدودیت زمانی کمک کنند.
_ داستان‌سرایی: داستان‌هایی درباره شخصیت‌هایی که وقت‌شناس هستند و به خاطر آن موفق می‌شوند، یا شخصیت‌هایی که بی‌نظم هستند و با مشکل مواجه می‌شوند، تعریف کنید.
_ مسابقات زمان‌بندی: مثلاً “ببینیم می‌تونی توی ۱۰ دقیقه تمام اسباب‌بازی‌هاتو جمع کنی؟” این رویکرد رقابتی و سرگرم‌کننده، انگیزه را بالا می‌برد.
گام ۷: صبور باشید و از اشتباهات درس بگیرید (روند طولانی‌مدت)
آموزش مدیریت زمان، یک فرآیند طولانی‌مدت است و قرار نیست فرزندتان یک شبه به یک متخصص برنامه‌ریزی تبدیل شود.
_ اشتباهات را فرصت یادگیری ببینید: وقتی برنامه‌ای بهم می‌ریزد، به جای سرزنش، با هم دلیلش را بررسی کنید و ببینید دفعه بعد چه کاری می‌توان انجام داد. “فکر می‌کنی چرا امروز وقت کم آوردیم؟ چطور می‌توانیم بهتر برنامه‌ریزی کنیم؟”
_ انتظارات واقع‌بینانه داشته باشید: از یک کودک پیش‌دبستانی نمی‌توان انتظار داشت که مانند یک بزرگسال برنامه‌ریزی کند. انتظارات خود را با سن و توانایی‌های او هماهنگ کنید.
_ تقویت مهارت‌ها تدریجی است: هر قدم کوچک به جلو، یک موفقیت بزرگ است. به پیشرفت‌های جزئی توجه کنید و آنها را جشن بگیرید.
نتیجه‌گیری:
آموزش مدیریت زمان به فرزندان، یکی از ارزشمندترین سرمایه‌گذاری‌هایی است که والدین می‌توانند برای آینده آنها انجام دهند. این مهارت، نه تنها به آنها کمک می‌کند تا در مدرسه و دانشگاه موفق‌تر باشند، بلکه اعتماد به نفس، مسئولیت‌پذیری و استقلال آنها را نیز تقویت می‌کند. با پیاده‌سازی این ۷ گام عملی، به آرامی و با صبر، فرزندتان را برای ورود موفقیت‌آمیز به دنیای بزرگسالی آماده خواهید کرد. به یاد داشته باشید، هدف نهایی این است که آنها کنترل زمان خود را در دست بگیرند و زندگی‌ای هدفمند و آرام‌تر را تجربه کنند.
پایان/*
.
