عکسی از امامزاده صالح در دوران قاجار | چه خبر
به گزارش چه خبر، امامزاده صالح، یکی از مقدس‌ترین و محبوب‌ترین مکان‌های مذهبی در تهران، با تاریخچه‌ای طولانی و پر از ارزش‌های فرهنگی و تاریخی، در منطقه تجریش واقع شده است. این امامزاده به نام حضرت صالح، نخستین پسر امام موسی کاظم (ع) که از نسل پیامبر اسلام حضرت محمد (ص) آمده است، اختصاص دارد.
امامزاده صالح نام زیارتگاهی واقع در منطقه ۱ شهرداری تهران یا همان شهرستان شمیرانات شهر تجریش است. آن‌گونه که از کتیبه بالای سردر صحن برمی‌آید و بر اساس کتب بحرالانساب و کنز الانساب، از پسران موسی کاظم و برادران امام هشتم شیعیان علی بن موسی الرضا است. بنای امامزاده از سال ۱۳۵۱ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته و به شماره ۹۰۹ ثبت گردیده‌است. تعداد زائران این امامزاده در حدود ۳۰ هزار تن در روز برآورد شده‌است.
نسب امامزاده صالح
در کتاب کنز الانساب دربارهٔ نسب امامزاده صالح آمده‌است: «امامزاده صالح فرزند امام موسی کاظم است؛ که به شهرری آمده و در روستای تجریش ایشان را به قتل رسانده‌اند.» در زیارت‌نامه وی نیز بدین موضوع اشاره شده‌است. همچنین کتیبه قدیمی ای که در گذشته بر سردر ورودی رواق نصب بوده‌است، این نکته را مورد تأکید قرار می‌دهد.
طبق اسناد موجود در کتب تاریخی علم انساب این امامزاده در اردبیل می‌زیسته‌است که پس از کشته‌شدن سر او از تن جدا و برای حاکم ری فرستاده میشود و شیعیان، سر این امامزاده را در روستایی نزدیک شهرری (تجریش امروزی) به خاک سپرده و همینک این امامزاده دارای دو زیارتگاه می‌باشد.
گفته شده‌است که فرزندان وی نیز به همراه او به ری آمده‌اند و بدین‌جهت برخی بقعه‌ها در تهران به او منسوب است.
تاریخچه بقعه
بنای بقعه اصلی شامل ساختمان چهارگوش بزرگ و مستحکمی با دیوارهای قطور است و فضای درونی آن تقریباً ۵٫۶ متر مربع مساحت دارد. وضع طاق‌نماها و معماری ساختمان و پوشش آن از معماری بناهای سدهٔ هفتم و هشتم است. بنا به شواهد در امامزاده صالح کتیبه‌ای به سال ۷۰۰ ق وجود داشته که ظاهراً در تعمیرات و تغییر مدخل بنا از میان رفته‌است که بنا بر آن هم‌زمان با پادشاهی غازان خان بوده‌است.
در داخل حریم وسیع امامزاده صالح، صندوقی چوبین وجود دارد که احتمالاً به دوران اواخر صفوی یا افشار تعلق دارد و ضریح ممتاز نقره‌ای آن که اضلاع شرقی و شمال شرقی و غربی آن دارای محفظه مشبک مزین به نقره و ضلع جنوبی آن مشبک چوبی است از وقفیات میرزا سعیدخان، وزیر امور خارجه اواخر قاجار است. در توسعه اول در حدود ۱۲۰۰ ق مسجد، حسینیه و حمام در صحن شمالی و در زمین‌هایی که توسط شجاع السلطنه، پسر ششم فتح‌علی‌شاه وقف امامزاده شد ساخته شده‌است.
ایوان ورودی و رواق در سمت شمال حرم واقع است و بالای حرم در رواق، لوح مستطیل خشتی کاشی‌کاری شده‌است که تاریخ ۱۲۱۰ هجری قمری را بر خود دارد و نام فتح‌علی‌شاه بر آن حک شده‌است. هلاکو میرزا فرزند فتح‌علی‌شاه قاجار در سال ۱۲۱۰ ق، بانی بازسازی و آذین‌کاری آن بوده‌است. وی گنبد را با کاشی پوشاند و در ورودی را از غرب به شمال که حیاط موقوفه پدرش بود بازگرداند. کتیبه‌ای بدین مضمون در بالای ورودی حرم نصب شد که اکنون موجود نیست.
مدفونان سرشناس
آستان امامزاده صالح در دورهٔ قاجار یک قبرستان بوده‌است. برخی چهره‌های برجسته ایران بنا به وصیت در محوطه دفن شده‌اند. بنا به کتاب جغرافیای تاریخی شمیران تا سال ۱۳۷۱، ۵۰ تن از مشاهیر در این صحن مدفون هستند؛ که مدفونین در حیاط و صحن اصلی در دورهٔ بازسازی امامزاده از بین رفته‌اند و اکنون امامزاده تنها یک قبرستان در زیرزمین آستان با نام رواق معصومیه دارد، پیکر نه تن از جان باختگان سرنگونی پرواز شماره ۷۵۲ هواپیمایی بین‌المللی اوکراین در صحن مدفونند.
حسین قنبری قائم
محمدولی خان تنکابنی
ساعدالدوله پسر محمدولی‌خان تنکابنی
خسروخان (سردار) مشهدسری کرد تبار-تاجر و نایب الحکومه مشهدسر
• محمدتقی‌خان بیاتی سربندی دربند بزرگ خاندان طایفه بیاتی‌ها (خان دربند) تقی خان چهل بز کاشانک تهران
سید محمد تدین
میرزا ابوالقاسم آهی
حسین پیرنیا (مؤتمن‌الملک)
میرزا مجید خان آهی
حاج صدرالسلطنه نوری
تقی خواجه نوری (امیر نصرت) شهردار تهران. حاکم خراسان. بنیان‌گذار ثبت احوال
حاجی محمدجواد گنجه‌ای
طاهره صفارزاده
مجید شهریاری
محسن فخری‌زاده
سید رضی موسوی
یوسف وقار، شاعر دوران قاجار
مهندس معصومه قوی، متخصص مخابرات و شبکه های کامپیوتری، مسافر پرواز شماره ۷۵۲ هواپیمایی بین‌المللی اوکراین
دکتر مهدیه قوی، دانشجوی پزشکی، مسافر پرواز شماره ۷۵۲ هواپیمایی بین‌المللی اوکراین
دکتر محمدحسین اسدی لاری، دانشجوی پزشکی، پی اچ دی، دانشگاه تورنتو، مسافر پرواز شماره ۷۵۲ هواپیمایی بین‌المللی اوکراین
زینب اسدی لاری، دانشجوی لیسانس بیولوژی، دانشگاه تورنتو، مسافر پرواز شماره ۷۵۲ هواپیمایی بین‌المللی اوکراین
واعظان و امامان جماعت
محمود طالقانی هفته‌ای یکبار در مسجد وعظ داشته‌است. شاه آبادی، سید محمدرضا عالمی، سرابی و سید ضیاء، حاج سید جوادی قزوینی از دیگر امامان جماعت این بقعه بوده‌اند. همچنین در سال ۱۳۹۳ از مجتبی یزدانی به جهت مشارکت در ساخت بقعه تجلیل شد.
خادمان و متولیان
از ۳۰ مهر ۱۳۸۹ تا مرداد ۱۳۹۹ عبدالعلی گواهی از سوی سازمان اوقاف متولی امامزاده بود.
از مرداد ۱۳۹۹ احسان بی‌آزار تهرانی مسئولیت تولیت این مکان را بر عهده دارد.
روز بزرگداشت
متولیان امامزاده صالح، ۵ ذیقعده را به مناسبت روز بزرگداشت این امامزاده تعیین و مراسم بزرگداشت امامزاده هر ساله در ۵ ذیقعده در آستان با عرض ارادت به آستان امامزاده برگزار میشود.
فیلم مستند صالح شمیران توسط مستندساز ایرانی، بابک مینایی، دربارهٔ تاریخچه و نقش این مکان زیارتی بر مردم تهران و خاطرات و آداب مردم این منطقه دربارهٔ این امامزاده کارگردانی شده‌است
برای عضویت در کانال چه خبر کلیک کنید
منبع: اندیشه قرن به نقل از رصد روز